Mijn hoofd had de hele dag op volle toeren gedraaid; ik kreeg het niet stil of langzamer. Gedachten schoten met bliksemsnelheid door mijn hoofd, sommige positief, maar meestal negatief – over mezelf, vrienden, vreemden op straat, levenloze objecten. Als ik manisch ben, is mijn geest een onweersbui. Ik kan het niet controleren, dus probeer ik het uit te zitten. Hopelijk duurt het niet te lang. Alle vingers en tenen gekruist.
Mijn selfcare: slaap, water, journaling, regelmatig bewegen, therapie, medicatie en seks. Heel veel seks.
James zou die avond langskomen en ik dacht eraan om af te zeggen, maar ik wist dat, ook al was het moeilijk om mensen om me heen te hebben, seks mijn situatie zou helpen. Ik wilde met niemand praten, maar we zouden toch niet veel praten. Ik had behoefte aan iemand in mijn buurt, niet op een behoeftige, kleffe manier: ik wilde iemand dicht bij me om me eraan te herinneren dat ik er nog was, nog aanwezig, nog steeds mezelf.
Hoe ik een gezonde relatie met seks en bipolair ontwikkelde
Ik heb niet altijd een gezonde relatie met seks gehad. In het verleden heb ik het gebruikt voor… tja… een heleboel verschillende dingen. Sommige daarvan begreep ik zelf niet eens. Waar was ik naar op zoek in sommige van die ontmoetingen? Eén ding weet ik zeker: ik ben niet de enige persoon met een psychische aandoening die zo begonnen is.
“In het verleden heb ik seks als een magische remedie gezien. Ik vind dat het zoeken naar genezing net zo goed een symptoom van bipolair zijn is als wat dan ook, omdat het manisch kan worden,” zegt Amanda, 40, bij wie bipolair II (net als ik) al vijf jaar. “Manie betekent dat ik alles kan rechtvaardigen – zelfs tegenover mezelf.” En ook ik heb heel wat dingen, mensen en situaties gerechtvaardigd waar ik mezelf in heb gemanoeuvreerd.
Maar seks is tegenwoordig therapeutisch voor mij. Het is natuurlijk geen therapie – *therapie* is therapie. Maar seks – of die nu met een partner is of solo – is een moment waarop ik me echt aanwezig kan voelen in mijn eigen lichaam. Een van de negatieve effecten van manie/hypomanie is dat ik moeite heb om in het moment te blijven. Ik kijk voortdurend één, twee, drie stappen vooruit. Ik ben constant maar aan het gaan, gaan, gaan, ik beweeg zo snel dat niemand me kan bijhouden. Hoewel dat me een ongelooflijk productief lid van de maatschappij maakt, maakt het het moeilijk om gewoon te zitten en te zijn. Maar als ik met een ander ben, kan ik de rest van de wereld loslaten, mijn hoofd tot rust brengen en in het moment blijven – met hen, en zelfs met mezelf.
De voordelen van vrijblijvende seks
Soms – vooral wanneer ik erg druk ben met het managen van mijn mentale gezondheid – vind ik intimiteit moeilijk en uitputtend. Relaties zijn zwaar. Ik pieker erover hoe ik nieuwe partners moet vertellen dat ik bipolair ben (als we al zo ver komen). Ik ben behoorlijk gierig met mijn energie, ik ben liever alleen dan in het gezelschap van iemand tegenover wie ik lauw sta.
Maar als je seks hebt met iemand, is er geen barrière tussen jullie twee. Intimiteit oefenen met iemand – of met meerdere mensen – is van onschatbare waarde. Ook al ben ik liever alleen, ik weet dat mezelf af en toe openstellen is wat me bij zinnen houdt, wat me menselijk houdt. Niemand is een eiland, en hoe vaker je jezelf daaraan herinnert, hoe beter je af zult zijn.
Die banden van intimiteit, hoe vluchtig ook, helpen me om vertrouwen met een ander te oefenen. Net als veel mensen heb ik moeilijke relaties gehad, soms zelfs gewelddadige. Ik ben beoordeeld en verkeerd neergezet vanwege mijn diagnose. Vertrouwen komt niet vanzelf. Maar als je je buitenste laag aflegt, letterlijk en figuurlijk, moet je de ander vertrouwen met je lichaam, je emoties en zelfs je geest. Ik ken die persoon misschien nauwelijks, maar ik ben letterlijk naakt met hen, en ik leg mijn lichaam en mijn plezier (ten minste deels) in hun handen, zoals zij dat van hen in de mijne leggen.
Ik kan vragen om wat ik wil en zeggen wat ik niet wil
Dat betekent niet dat ik geen eigen regie heb. Het heeft lang geduurd, maar ik kan vragen om wat ik wil en duidelijk maken wat ik niet wil. Ik was nooit zo goed in vragen om wat ik nodig had – wat betreft mijn mentale gezondheid, mijn seksuele geluk, mijn algemene welzijn. Ik heb gemerkt dat die drie onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Ik liet seks vroeger met míj gebeuren. Het was niet iets waar ik actief aan deelnam, waar ik een gelijkwaardige partij in was.
Maar zodra ik één gebied van mijn behoeften begon te verzorgen en ervoor te pleiten, volgden de andere al snel. Toen ik mijn mentale gezondheid serieus begon te nemen en vroeg om wat ik daarvoor nodig had, werd het veel makkelijker om met mijn partners te praten over wat mij seksueel zou vervullen. Toen ik accepteerde hoeveel ik van seks houd, kon ik beter op mijn lichaam letten en er beter voor zorgen. Goed voor mijn lichaam zorgen, zorgt ook goed voor mijn geest.
Seks kan deel uitmaken van zelfzorg bij het omgaan met mentale gezondheid
Soms gebruik ik seks nog steeds als pleister, maar ik ben veel beter geworden in het herkennen daarvan voordat het te ver gaat. Vooruitgang, geen perfectie. Weten hoe ik voor mijn verlangens in bed kan opkomen, is een teken dat ik niet alleen de regie heb over mijn lichaam, maar ook over mijn geest en mijn stemming.
Als je je zorgen maakt dat je misschien een stemmingsstoornis hebt, zoek dan de hulp van een medisch professional. En of je nu wel of geen diagnose op het gebied van mentale gezondheid hebt: als je seksuele gedrag je schade berokkent of stress bezorgt, of je dagelijkse functioneren belemmert, moet je hulp zoeken.
Maar als je weet dat je een psychische aandoening hebt en de juiste medische hulp krijgt, zijn er ook andere dingen die je daarnaast kunt doen. Zelfzorg is een enorm belangrijk onderdeel van het omgaan met mentale gezondheid, en seks kan daar zéker een onderdeel van zijn.
Amanda beaamt dit. “Ik houd mijn gedrag bij om te zien wat me gelukkig maakt en heb een paar zeer vertrouwde vrienden die altijd eerlijk tegen me zullen zijn als ze zich zorgen maken,” zegt ze. “Seks kan een nuttig hulpmiddel zijn bij het omgaan met mentale gezondheid, maar zoals bij alle hulpmiddelen moet je eerst de juiste veiligheidsmechanismen (en safewords!) op orde hebben.”