Waarom worden sommige vrouwen juist opgewonden naarmate ze ouder worden? Het is een terechte vraag. Zeker omdat zoveel artikelen vrouwen wijsmaken dat ze ‘uitgedroogd’ raken en dat hun seksleven na de overgang alleen maar bergafwaarts gaat.
Sommige artsen waarschuwen hun vrouwelijke patiënten zelfs ronduit dat hun seksleven voorbij is zodra ze de menopauze bereiken. Als seksuoloog met een focus op de seksualiteit van oudere mensen ben ik het het hartgrondig oneens met dit advies over de seksualiteit van oudere vrouwen.
Het medische model zegt nee, maar onze lichamen zeggen ja
Het medische model is achterhaald als het gaat om de seksuele gezondheid van oudere vrouwen. Laten we opnieuw kijken naar seksuele activiteit na de menopauze. Een vooraanstaand seksualiteitsonderzoeker, John DeLamater van de University of Wisconsin, bekritiseerde het medische model in het Journal of Sex and Relationship Therapy en ontdekte dat het merendeel van het seksualiteitsonderzoek bij oudere volwassenen zich richt op leeftijdsgebonden aandoeningen zoals chronische pijn, chronische ziekte en hormonale veranderingen, die onze seksuele functie zeker kunnen bemoeilijken.
Al deze lichamelijke aandoeningen kunnen problemen veroorzaken met ons vermogen om seks aangenamer te maken. Maar dat is niet het hele verhaal. We moeten naast de lichamelijke factoren ook de emotionele, cognitieve, relationele, culturele en psychosociale factoren meenemen om te begrijpen waarom sommige postmenopauzale vrouwen zich sexy voelen en andere niet.
We worden allemaal ouder en dat betekent dat het aantal jaren van potentiële seksuele genoegens aanzienlijk zal toenemen als gevolg van wat we actieve levensverwachting noemen: de jaren zonder gezondheidsgerelateerde beperkingen bij onze dagelijkse activiteiten, waaronder seks. Toen de bekende seksualiteitsonderzoeker Cynthia Graham en haar collega’s vroegen wat vrouwen opwindt en, nog belangrijker, wat hen afknapt, noemden vrouwen als een van de factoren de angst voor een ongewenste zwangerschap.
Oudere vrouwen hoeven zich geen zorgen meer te maken over zwanger worden zodra ze de menopauze hebben bereikt (die wordt gedefinieerd als 12 maanden na hun laatste menstruatie). En zonder hun menstruatie blijven oudere vrouwen gespaard van de constante maandelijkse hormonale pieken en dalen die vroeger tot dips in hun verlangen leidden.
Neurowetenschap biedt enkele aanwijzingen
Dr. Nan Wise, cognitief neurowetenschapper en gecertificeerd sekstherapeut, is nieuwsgierig naar hoe de hersenen werken om stemmingen en gedrag te creëren. Haar onderzoek vult enkele hiaten op rond de neurale basis van de menselijke seksualiteit en zij gelooft: “Er is een heel goede verklaring voor waarom sommige vrouwen na de menopauze hornier worden. Naarmate onze oestrogeenspiegels dalen, wordt de hoeveelheid testosteron die we hebben in verhouding tot het oestrogeen eigenlijk hoger. Het is heel goed mogelijk dat vrouwen – als zij dat als onderdeel van hun seksuele kaart ervaren – na de menopauze hornier kunnen zijn dan ervoor.”
Testosteron creëert niet per se verlangen waar dat anders niet zou bestaan. Testosteron helpt vooral bij een gevoel van vitaliteit, verbetert de botsterkte en vergroot de spiermassa. Veranderingen in testosteronniveaus hangen samen met de leeftijd en zijn niet specifiek te wijten aan de menopauze. Testosteronniveaus pieken bij vrouwen in hun twintiger jaren. Tegen de menopauze zijn de niveaus gehalveerd. De eierstokken blijven testosteron produceren nadat de oestrogeenproductie stopt, zelfs na de menopauze. Toch zal de hormonale spiegel van elke vrouw na de menopauze verschillen, en de literatuur hierover is behoorlijk uiteenlopend en controversieel.
Psychosociale aspecten van seksuele opwinding
Kijken naar de psychosociale aspecten van seksuele opwinding na de menopauze is nog zo’n vruchtbaar gebied om te verkennen. Oudere vrouwen hoeven zelden nog voor kleine kinderen of pubers te zorgen (al ervaren ouders van studerende kinderen die nu weer thuis wonen een soort déjà vu).
Naarmate er nieuwe levensfasen en nieuwe relaties ontstaan, kan er ook nieuwe opwinding rond seks ontstaan. Veel oudere volwassenen hebben ontdekt dat hun interesse in seks op latere leeftijd samenhangt met verbeteringen in hun lichamelijke en geestelijke gezondheid. Seks kan lichamelijke én mentale gezondheidsproblemen die met ouder worden gepaard gaan, daadwerkelijk verminderen.
Bij oudere vrouwen die hun seksleven in stand hielden, was hun zelfwaardering aanzienlijk hoger] dan bij vrouwen die geen seks hadden. Voor sommigen kan het verlaten van een ongelukkige relatie en het beginnen van een nieuwe op latere leeftijd leiden tot een herontdekking – of zelfs een eerste ontdekking – van hun volledige seksuele potentieel na jaren van sluimering of desinteresse. Hitsige, menopauzale vrouwen hebben een groter bewustzijn van hun plezierpotentieel.
Voor veel oudere vrouwen kan penetratie pijnlijk en ongemakkelijk worden doordat het vaginale slijmvlies dunner en minder soepel wordt. Outercourse, of elke vorm van seks die je je kunt voorstellen waarbij niemand iemands vagina penetreert, is voor velen een favoriete manier geworden om een seksueel moment te delen. Denk buiten de doos, letterlijk.
Als jij of je partner denken dat de enige manier om seksueel plezier te hebben is met een penis of dildo in een vagina, denk dan nog eens na! Orale seks, anale seks, speeltjes, tepelstimulatie, zoenen, massage, droog neuken, seksspeeltjes, auto-erotiek (beter bekend als masturbatie, solo of samen), fantasieën, kietelen, bondage, en een heel continuüm aan seksuele verkenning dat geen penetratie van het vaginale kanaal inhoudt. Zoals Pillai-Friedman en haar collega’s hebben opgemerkt, kan het combineren van outercourse met kink het seksuele plezier van oudere stellen vergroten.
Culturele verschillen verkennen
Dr. Melanie Davis, een seksuoloog die gespecialiseerd is in oudere volwassenen, houdt rekening met culturele verschillen: “Veel ouderen stoppen na een bepaalde leeftijd met zich zorgen maken over elke rimpel en elk litteken. Zwarte ouderen zien leeftijd niet per se als een reden om seksueel braak te liggen, dus hun hoge verlangen kan voor hen gewoon een voortzetting van de norm zijn.” Een 94-jarige zwarte vrouw in een van mijn workshops vertelde me dat ze vier vriendjes had (en haar vriendinnen bevestigden het allemaal).