Als onderdeel van onze 'Seks, geen stigma'-missie willen we graag aandacht besteden aan enkele seksuele onderwerpen waar minder vaak over wordt gesproken. Bij seksuele problemen zoals vaginisme is een van de moeilijkste dingen vaak om uit te vinden of je het hebt en waar je hulp kunt krijgen. We spraken met Sarah Berry – een psychoseksueel en relatietherapeut – om meer te weten te komen over vaginisme. Wat is het en welk advies kan ze geven aan degenen die erdoor getroffen kunnen worden?
Wat is vaginisme?
Vaginisme treedt op wanneer het lichaam van een vrouw haar probeert te beschermen tegen penetratie – niet alleen door een penis, maar door alles, inclusief vingers, seksspeeltjes, tampons, medische instrumenten en meer. Vaginisme is vaak een symptoom van iets anders. Dus hoewel het heel goed mogelijk is om van seks zonder penetratie te genieten, kan het een teken zijn dat er iets anders mis is.
Er zijn twee soorten vaginisme:
- Primair vaginisme, waarbij de persoon altijd moeite heeft gehad met penetratie.
- Secundair vaginisme, waarbij het later in het leven is ontstaan.
Secundair vaginisme kan het gevolg zijn van trauma, bijvoorbeeld als de persoon misbruik, verkrachting, een moeilijke medische ingreep of bevalling heeft meegemaakt. Het kan ook komen door een opvoeding waarin seks of het lichaam als beschamend of slecht wordt gezien, of omdat ze zelf een moeilijke relatie hebben ervaren. Vaginisme kan ook ontstaan door veranderingen in het lichaam zoals de menopauze of als de persoon pijn heeft gehad, misschien door vulvodynie, baarmoederhalskanker of postnatale problemen.
Hoe vaak komt vaginisme voor?
Er zijn veel verschillende cijfers over, maar ik durf te wedden dat het veel vaker voorkomt omdat veel gevallen niet worden gediagnosticeerd.
Hoe weet iemand of ze vaginisme heeft?
De manier waarop medische professionals vaginisme diagnosticeren is door een vinger in de vagina te steken om te zien of deze zich aanspant, of op basis van anekdotisch bewijs dat dit gebeurt. Er zijn geen andere tekenen dat iemand het heeft – het zal niet op een scan verschijnen – dus het kan vaak onopgemerkt blijven.
Omdat veel mensen zich niet bewust zijn van deze aandoening, is het helaas gemakkelijk voor mensen om het onder het tapijt te vegen. In sommige gevallen heb ik gezien dat mensen geen uitstrijkjes laten doen, dromen van moederschap opzij zetten of relaties vermijden. Het kan ook leiden tot depressie of angst omdat mensen een gevoel van hulpeloosheid of gebrek aan controle over hun lichaam kunnen ervaren – of door onderliggende trauma's. Sommige mensen die wel penetratie kunnen ondergaan, kunnen het nog steeds als een zeer pijnlijke en traumatische ervaring beschouwen – ik heb een cliënt horen zeggen dat ze zich voelden als een stormram.
Hoe behandel je vaginisme?
Wanneer ik werk met cliënten die vaginisme hebben, vind ik het belangrijk dat ze hun eigen weg naar herstel uitstippelen. Ten eerste leg ik uit wat vaginisme is, daarna zoek ik uit wat de blokkades zijn – is het intimiteit, penetratie, PTSS, hoe ze zich voelen over hun vagina?
Ik kijk naar wat hun relatie is met hun vulva en vagina. Sommige mensen kunnen hun vulva masturberen en een orgasme krijgen, terwijl sommigen zich er erg van losgekoppeld voelen of zelfs vies. Een woord ervoor vinden – of het nu hun vagina, kut, yoni, een andere gevestigde term of zelfs een zelfbedacht woord is – kan een begin zijn.
Als ze het moeilijk vinden om het aan te raken, vraag ik hen misschien, wanneer ze thuis zijn, om het door hun ondergoed te cuppen, en dan verder te gaan met het voelen wanneer ze in bad of onder de douche zijn. Het tekenen van de vulva, waarbij ze een spiegel tussen hun benen moeten plaatsen, kan een geweldige manier zijn om de vulva en vagina te demystificeren en er op een vriendelijkere, nieuwsgierigere manier kennis mee te maken.
Zijn er technieken die je zou aanbevelen voor mensen met vaginisme?
In termen van 'de vagina trainen' voor penetratie, is de eerste stap het lokaliseren van de bekkenbodemspieren. Dit zijn de spieren die verkrampen bij dreiging van penetratie en vaginisme veroorzaken. Het zijn ook de spieren die worden aangespannen bij het stoppen van urineren. Ik laat ze deze spieren isoleren door te gaan plassen en het midden in de stroom te stoppen. Als ze deze actie kunnen nabootsen wanneer ze niet plassen, kunnen ze leren de spieren samen te knijpen en te ontspannen.
Wanneer ze er klaar voor zijn, beginnen ze met iets heel kleins, zoals hun pink of een wattenstaafje – misschien bedekt met glijmiddel. Probeer de bekkenbodemspieren te ontspannen en probeer het dan in te brengen. Wanneer ze voelen dat het geen probleem is om dit in te brengen, kunnen ze overgaan op iets groters.
Zijn er producten beschikbaar voor mensen met vaginisme?
De NHS kan sets van dilatatoren leveren – buisvormige instrumenten van verschillende maten. Maar iets kiezen dat ze mooi vinden qua uiterlijk en gevoel kan krachtig zijn. Sh! Women's Store lanceert een vaginismekit (op 14 april) – die bestaat uit vier siliconen dilatatoren van verschillende maten, en een bullet vibrator die je in elk ervan kunt plaatsen, en Rocks Off heeft ook een reeks bullet vibrators.
Wat zou je adviseren voor stellen waarbij één persoon vaginisme heeft?
Ik raad sterk aan dat stellen en individuen geen penetratieve seks hebben – of het nu met strap-ons of penissen is – terwijl ze aan de aandoening werken.
Dit betekent niet dat ze niet intiem kunnen zijn. De persoon met vaginisme kan nadenken over wat seks en intimiteit voor hen betekent. Hebben ze verlangen of worden ze opgewonden? Fantaseren ze? Wat zouden ze met hun partner kunnen doen dat leuk, pikant, romantisch of plezierig aanvoelt en geen stress veroorzaakt voor beide partijen. Doe verzoeken in plaats van eisen en als je iets niet leuk vindt, zeg waarom en probeer samen te werken aan iets dat jullie beiden leuk vinden. Ook kan het helpen als een partner de trainingsoefeningen doet, zoals het inbrengen van speelgoed of vingers, zodat de persoon met de aandoening wat controle kan opgeven, vertrouwen kan opbouwen en de partner zich betrokken voelt.
Zodra de persoon in staat is zich ontspannen te voelen bij penetratie door wat ze ook gebruiken om mee te trainen, kan ze zich klaar voelen om op te bouwen naar seks. Het kan de eerste keer goed gaan, wat geweldig is. Soms, na een goede eerste keer, kan het een beetje lastig zijn omdat de verwachtingen hoog zijn. Neem de tijd, geef elkaar veel feedback en ga niet gewoon door zonder rekening te houden met de ander. Heb een plan B voor als seks moet stoppen. Als een van jullie opgewonden is, wil diegene misschien masturberen. Knuffelen jullie? Hebben jullie ruimte nodig? Een kopje thee? Wees duidelijk en werk samen zodat jullie niet gewoon twee naakte mensen zijn die zich ellendig en losgekoppeld voelen.
Bij eenmalige ontmoetingen of avontuurtjes vrezen veel mensen het moment waarop ze zeggen dat ze geen penetratieve seks willen. Sommige mensen voelen dat ze, zodra ze beginnen uit te leggen, alles moeten opbiechten, wat de sfeer kan breken, opnieuw kan triggeren en de persoon die lijdt zich blootgesteld kan laten voelen. Als je de behoefte voelt om uitgebreid te praten, zou ik aanraden om hierover te praten voordat je eraan begint. Mijn advies zou zijn om een paar zinnen uit te werken die uitleggen wat je wilt en waarom. Vaak zijn mensen met wie je bent gewoon blij om plezier te hebben met iemand die kan zeggen wat goed zou voelen. Iedereen die iemand onder druk zet voor penetratie is het niet waard om het mee te doen.
Wat zou je zeggen tegen iemand wiens partner vaginisme heeft?
Vaginisme kan frustrerend zijn voor de partner. Beide partijen kunnen twijfelen of ze aantrekkelijk zijn, er kan veel wrijving zijn en elke vorm van intimiteit kan erg beladen aanvoelen. Er kunnen meer ruzies zijn veroorzaakt door iemands frustratie, jaloezie op anderen, gevoelens van hulpeloosheid, angst, depressie en meer. Afspreken om geen seks te hebben, een actieplan hebben dat beide partners in staat stelt samen te werken, angsten uiten en vooral manieren vinden om verbonden te zijn en samen plezier te hebben, kan zeer nuttig zijn. Relatietherapie kan helpen om deze reis te navigeren.
Sommige mensen met vaginisme hoeven alleen maar te begrijpen wat het is en kunnen er dan zelf doorheen werken. Voor anderen kan therapie hen helpen een plan te maken, door vermijding heen te werken en onderliggende problemen te begrijpen, te beheren, te overwinnen of door te werken en de gevolgen van het hebben van vaginisme.
Als de partner penetreert met een penis, kunnen ze bang zijn de persoon met de aandoening pijn te doen. Of het kan zijn dat ze geen tijd hebben gehad om volledig opgewonden te raken. Hoe dan ook, ze verliezen hun erectie. Opnieuw kan plan B hierbij helpen. Hoe meer jullie beiden, geestelijk en lichamelijk, begrijpen dat het oké is als het niet gebeurt, hoe minder druk je zult voelen, wat kan helpen om het na verloop van tijd soepeler te laten verlopen. Het belangrijkste is om de tijd te nemen, ruimte te hebben indien nodig, leuke afspraken of tijd thuis te hebben die niet om seks draait en als een team te werken.
Grote dank aan Sarah Berry voor het nemen van de tijd om ons de ins en outs van vaginisme te geven. Als jij of een partner erdoor wordt getroffen, deel dan dit artikel en bezoek Sarah's website. Je zou ook de Sh! Women's Store vaginismus kit kunnen bezoeken, die Sarah hierboven heeft aanbevolen. Je zou ook de PULSE DUO kunnen proberen, ons seksspeeltje voor koppels dat, met een externe vibrator, kan worden gebruikt om ongelooflijke seks zonder penetratie te hebben.
