Begin jaren 2000 had ik last van een aandoening die vaginisme heet. Destijds was die nog niet erg bekend en ik had er nog nooit van gehoord. Sterker nog, ik wist niet eens dat ik het had.
Als ik op deze periode terugkijk, herinner ik me dat ik ongemak had als ik tampons probeerde te gebruiken, en seks was erg pijnlijk, maar ik begreep de oorzaak niet. Elke keer dat ik mezelf met iets probeerde te penetreren, voelde het alsof mijn hele lichaam het afwees. Het gevoel was ontzettend onaangenaam, bijna alsof het brandde. Penetratieve seks met vaginisme maakte dat ik moest huilen, en dan kreeg mijn partner een schuldgevoel, wat een druk op de relatie legde. Ik had geen verklaring voor waarom het zo veel pijn deed, en ik voelde me schuldig omdat ik mijn partner een schuldgevoel bezorgde.
Ik kan eerlijk gezegd niet zeggen waarom ik met deze symptomen niet naar de dokter ben gegaan, maar ik was vrij jong en schaamte speelde waarschijnlijk een grote rol. De enige ‘problemen daarbeneden’ waar ik ooit van had gehoord, waren schimmelinfecties en menstruatiepijn. En hoewel er tv-reclames en tijdschriftartikelen waren over schimmelinfecties en hevige menstruaties, was er niets over vaginisme.
Uitstrijkje bij vaginisme
Op enig moment in deze periode werd ik opgeroepen voor mijn reguliere uitstrijkje. Dit was niet het eerste uitstrijkje dat ik kreeg, maar omdat ik begin twintig was, was ik waarschijnlijk pas één keer eerder getest. Ik zou nooit een uitstrijkje weigeren – mijn zus had baarmoederhalskanker en ik was niet van plan nog een statistiek te worden.
Ik ging naar de verpleegkundige en vertelde haar dat ik me angstig voelde. Ze deed haar best om me gerust te stellen en bracht toen het speculum in. Ik voelde extreme ongemakken. Ze zag dat ik pijn had en raadde me aan te proberen te ontspannen. Toen hoorde ik haar woorden zeggen die je echt niet wilt horen tijdens welk medisch onderzoek dan ook… “Er is wat bloed.”
De verpleegkundige haalde het speculum eruit en ik keek net op tijd naar beneden om te zien hoe ze haar handen onder het instrument hield om het bloed op te vangen dat ervan afdruppelde. Het was behoorlijk veel; meer bloed dan ik ooit eerder had gezien, en het was van mij. De verpleegkundige werd heel druk met het wegvegen van het bloed dat op de vloer was gedruppeld met tissues, en leek me daarbij even te vergeten. Uiteindelijk gaf ze me wat tissue.
Ik staarde naar mijn dijen en lies, rood bevlekt van het bloed. Ik stond totaal in shock op en probeerde mezelf schoon te maken. Ik zei tegen de verpleegkundige dat ik me licht in mijn hoofd voelde en ze schoof een stoel naar me toe, met de raad om te gaan zitten. Ze streelde mijn rug en zei dat ik warm aanvoelde – ik gloeide inmiddels, zwetend en met een hartslag die zo hard was dat ik dacht dat hij me van de stoel zou slaan.
Toen ik me weer bijna normaal begon te voelen, probeerde ik in de wachtkamer te blijven zitten voor een recept. Maar het gevoel van het glijmiddel dat de verpleegkundige voor het speculum had gebruikt en dat uit me lekte, deed me denken aan het bloed. Dat misselijke, licht in het hoofd zijnde gevoel overspoelde me opnieuw en ik moest de praktijk uitrennen om wat frisse lucht te krijgen. Met beide handen aan de reling hield ik mezelf overeind tot ik me in staat voelde om terug naar binnen te gaan. Uiteindelijk kreeg ik mijn recept en kon ik eindelijk weg en naar huis, nog steeds in shock en onzeker over wat er zojuist was gebeurd.
Mijn arts wist dat ik vaginisme had… maar ze heeft het me niet verteld
Het slechte nieuws hield daar ook niet op. Mijn vaste arts heeft me nooit verteld waarom ik dit had meegemaakt, dus elke keer dat ik werd opgeroepen voor een uitstrijkje, werd ik angstig dat het weer zou gebeuren. In de jaren daarna had ik nog twee of drie moeilijke uitstrijkjes – al was geen ervan zo erg als dat tweede. En toen, ongeveer negen jaar later, zag ik tijdens een routineafspraak bij de huisarts mijn medisch dossier op het scherm van mijn arts. Toen ontdekte ik mijn diagnose vaginisme, die me recht in het gezicht staarde! Ik wist niet eens wat het betekende, dus ik moest het googelen.
Als de verpleegkundige of mijn vaste arts destijds met me over deze diagnose had gesproken, had dat veel van de problemen kunnen voorkomen die ik had, doordat ik probeerde seks te hebben met vaginisme zonder dat ik het wist. Als ik terugkijk, vraag ik me af hoe mijn partner zich gevoeld moet hebben toen ik me steeds van hem terugtrok en zei dat ik geen seks wilde. Dat ik zei ‘het doet pijn’ moet vreemd hebben geklonken, omdat we daarvoor altijd een gezond seksleven hadden gehad. Hij moet gedacht hebben dat het aan hem lag, dat ik geen seks meer met hém wilde. Vanuit mijn perspectief voelde ik alleen maar dat mijn lichaam niet goed werkte, en ik had niet echt de woorden om uit te leggen wat er met me gebeurde. Gelukkig is de aandoening uiteindelijk verdwenen, al weet ik niet waarom of hoe. Mijn seksleven kwam dus terug, maar wat als dat niet zo was geweest?
Wat is vaginisme?
Vaginisme zoals gedefinieerd door de NHS is “de automatische reactie van het lichaam op de angst voor sommige of alle vormen van vaginale penetratie”. Het is een onwillekeurige reactie en niet iets wat je gewoon ‘uit’ kunt zetten. Als je pijn ervaart bij penetratie van welke soort dan ook, zoals een zeurende pijn of een branderig gevoel, dan heb je mogelijk vaginisme. Je zult een arts moeten raadplegen om de oorzaak vast te stellen en een diagnose te krijgen. Er zijn ook andere aandoeningen die pijnlijke seks kunnen veroorzaken, en het is echt belangrijk dat je je laat onderzoeken. Laat, net als ik, de stilte van je arts je er niet van weerhouden om je uit te spreken.
Als bij jou vaginisme wordt vastgesteld, is er nu veel meer informatie beschikbaar dan toen ik er zelf mee worstelde. Deskundige hulp bij vaginisme is beschikbaar, evenals veel informatie over hoe vaginisme seks beïnvloedt.
Het is goed om ontspanningstechnieken te proberen voordat je enige vorm van vaginale gemeenschap probeert, en het rustig op te bouwen met een heel kleine dildo of vibrator tot je je comfortabel voelt – je kunt ook dilators kopen om bij dit proces te helpen. Als penetratie van welke soort dan ook pijnlijk is, zou mijn advies zijn om te stoppen met gemeenschap totdat je de pijn hebt verminderd. Je kunt seksspeeltjes krijgen die niet-penetratieve seks leuker maken, zoals de Hot Octopuss PULSE DUO LUX. Therapie kan helpen, hypnose is een andere mogelijkheid. Het doel is om het lichaam zo te laten ontspannen dat de spieren stoppen met onwillekeurig aanspannen.
Het allerbelangrijkste is dat je het rustig aan doet en je niet onder druk gezet voelt om iets te doen dat onprettig is. Seks forceren om je partner tevreden te houden maakt het alleen maar erger, maar communiceer wél met hen zodat ze begrijpen wat je doormaakt. Als ik terugkijk, maakten het gebrek aan communicatie van zorgverleners en het gebrek aan informatie in de media het voor mij onmogelijk om met mijn partner over mijn moeilijkheden tijdens seks te praten. Laat dat jou niet overkomen – praat met je partner én met je arts!
Petra Pan is een dertiger, panseksuele liefhebber van adultproducten en lingerie. Ze blogt ook over seks en welzijn.